Sunset Boulevard (1950)

Ελληνικός Τίτλος: Η Λεωφόρος της Δύσης
Κατηγορία: Δράμα
Σκηνοθεσία: Billy Wilder
Σενάριο: Charles Brackett, Billy Wilder, D.M. Marshman Jr.
Πρωταγωνιστούν: William Holden, Gloria Swanson, Erich von Stroheim, Nancy Olson
Μουσική: Franz Waxman
Φωτογραφία: John F. Seitz
Μοντάζ: Doane Harrison, Arthur P. Schmidt
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ
Χρώμα: Ασπρόμαυρη
Διάρκεια: 110 min

Ο Τζο Γκίλλις, είναι ένας απένταρος, αλλά και φιλόδοξος, ταλαντούχος σεναριογράφος, ο οποίος προσπαθεί μάταια να πουλήσει το τελευταίο του σενάριο στο στούντιο της Paramount. Μια μέρα ο Τζο βρίσκεται καταδιωκόμενος από κάποιους δανειστές του. Για να τους ξεφύγει, μην έχοντας άλλη επιλογή, κρύβεται στο παρκινγκ μιας φαινομενικά εγκαταλελειμμένης έπαυλης που συναντά στη λεωφόρο Sunset Boulevard, στην καρδιά του Hollywood.
Η βίλα αυτή ανήκει στην Νόρμα Ντέσμοντ, μια πολύ επιτυχημένη και αναγνωρίσιμη ηθοποιό του βωβού κινηματογράφου. Τώρα, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’40, έχοντας χάσει την αίγλη της, ζει απομονωμένη στην έπαυλή της με μοναδικό της συγκάτοικο τον Μαξ, ο οποίος ήταν πρώην άνδρας της και σκηνοθέτης των μεγάλων επιτυχιών της, αλλά τώρα πια έχει καταλήξει να κάνει τον μπάτλερ της.
Όταν η Νόρμα θα συναντήσει τον Τζο, θα του προτείνει να μείνει σπίτι της αφού αυτός, βλέποντας την ευκαιρία να λύσει το οικονομικό του πρόβλημα, της υπόσχεται ότι θα την βοηθήσει για να κάνει την θεαματική επιστροφή στον κινηματογράφο, μια επιστροφή που ονειρεύεται εδώ και χρόνια η μεσήλικας ηθοποιός.
Και ενώ εκείνη τον ερωτεύεται και ονειρεύεται την επιστροφή της στην οθόνη, ο Τζο θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί μια νεώτερη κοπέλα. Η Νόρμα παρασυρόμενη από το ερωτικό της πάθος, αρχίζει έντονες σκηνές ζηλοτυπίας. Τότε ο Τζο θα αντιληφτεί  ότι η μετρέσα του δεν είναι και πολύ καλά στα λογικά της, αλλά θα είναι πλέον πολύ αργά...

Ένα πολύ έξυπνο και άρτιο σενάριο, γίνεται η αφορμή για τον ευφυέστατο σκηνοθέτη Billy Wilder, να φτιάξει μια ταινία πραγματικό αριστούργημα, η οποία σατιρίζει και καυτηριάζει μερικές από τις καταστάσεις που βιώνουν οι ηθοποιοί, αλλά και άλλοι συντελεστές του Hollywood, όταν  η εφήμερη δόξα τους χάνεται και περνάνε στα αζήτητα, αλλά και όταν είναι νέοι και προσπαθούν να γίνουν επώνυμοι, ευελπιστώντας να δουν το όνομά τους στους τίτλους μια ταινίας.
Επίσης είναι ένα δηκτικό και πικρόχολο σχόλιο για την εποχή του βωβού που έσβησε στα τέλη της δεκαετίας του ‘20 και μαζί της έσβησαν και όλες οι μεγάλες δόξες -ηθοποιοί και σκηνοθέτες- που δεν δέχτηκαν να ακολουθήσουν τα νέα δεδομένα που όριζε η τεχνολογία και ο ομιλών κινηματογράφος.

Ο Wilder σκηνοθετεί εξαιρετικά, ακροβατώντας ανάμεσα στο μελόδραμα, την μαύρη κωμωδία και το φιλμ νουάρ, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο κομψοτέχνημα, με ορισμένα πλάνα αληθινές ζωγραφιές και φοβερές, πνευματώδεις και κυνικές ατάκες.
Η εναρκτήρια σεκάνς, θεωρείται μια από τις καλύτερες όλων των εποχών, καθώς η ιδιοφυία του Wilder δημιουργεί την πρώτη υποβρύχια λήψη, με την τοποθέτηση κατόπτρων στον πάτο της πισίνας.
Ο εκπληκτικός φωτισμός με τις τεράστιες εναλλαγές του, είναι κι αυτός δημιουργία του σκηνοθέτη και με την συνδρομή της εξαίσιας φωτογραφίας του John F. Seitz, τονίζει την θλιβερή, γκροτέσκο ατμόσφαιρα που επικρατεί στο εσωτερικό του σπιτιού.

Οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών είναι συνταρακτικές.
Ο πρωταγωνιστής, William Holden, είναι πολύ πειστικός στον ρόλο του νεαρού φιλόδοξου σεναριογράφου-ζιγκολό και στέκεται πολύ καλά δίπλα στην “μεγάλη” Gloria Swanson, με την εντυπωσιακή ομορφιά και το χαρακτηριστικό μελαγχολικό βλέμμα, η οποία και αποτελεί την κορυφαία ερμηνεία σε αυτήν την ταινία, στην οποία κατά κάποιο τρόπο ίσως να υποδύεται τον εαυτό της.
Εκπληκτικές είναι οι σκηνές λίγο πριν το τέλος, όταν πια η Νόρμα, με χαμένα τελείως τα λογικά της, ετοιμάζεται να παρουσιαστεί για άλλη μια φορά μπροστά στις κάμερες, αγνοώντας τελείως τις καταιγιστικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων που βρίσκονται παντού και τους αστυνομικούς που την έχουν περιτριγυρίσει. Η στιγμή που κατεβαίνει τις σκάλες του σπιτιού, υπό το άκουσμα της αφήγησης του νεκρού William Holden και της σπαρακτικής μουσικής υπόκρουσης του Franz Waxman, είναι ανατριχιαστική.
Εκπληκτική είναι και η ερμηνεία του Erich von Stroheim, στον ρόλο του άκρως λιγομίλητου Μαξ, που έχει μετατραπεί από σκηνοθέτη σε έναν πολύ υπάκουο και σχολαστικό υπηρέτη, για χάρη της παλιάς του μούσας, της Νόρμα Ντέσμοντ, που δεν έχει σταματήσει ποτέ να αγαπάει. Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι η ολιγόλεπτη κόπια από την βουβή ταινία που προβάλλεται σε κάποια σκηνή, είναι από το «Queen Kelly» του 1928 στην οποία πρωταγωνιστούσε η Swanson και είχε σκηνοθετήσει ο Erich von Stroheim, ο οποίος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της εποχής του.
Ο Cecil B. DeMille, υποδύεται τον εαυτό του και είναι ο άνθρωπος στον οποίο η Νόρμα στηρίζει τη θριαμβευτική επιστροφή της. Στην πραγματικότητα είναι ο σκηνοθέτης που 30 χρόνια πριν το «Sunset Boulevard» είχε αναδείξει την υπέροχη Gloria Swanson.
Εντύπωση προκαλούν και οι guest εμφανίσεις των Hedda Hopper, Buster Keaton, Anna Q. Nilsson, H.B. Warner, Ray Evans και Jay Livingston, όλοι τους μεγάλα αστέρια της εποχής του βωβού κινηματογράφου, και όλοι τους υποδύονται τους εαυτούς τους.

Η «Λεωφόρος της Δύσης» έκανε πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες της Ν. Υόρκης, στις 10 Αυγούστου του 1950, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία και έλαβε διθύραμβες κριτικές.
Κέρδισε τρία Βραβεία Όσκαρ, αυτά του Καλύτερου Σεναρίου, Σκηνικών και Μουσικής, ενώ είχε άλλες οκτώ υποψηφιότητες: Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Α’ και Β’ Ανδρικού Ρόλου, Α’ και Β’ Γυναικείου Ρόλου, Φωτογραφίας και Μοντάζ.
Επίσης, βραβεύτηκε με 4 Χρυσές Σφαίρες (Καλύτερης Δραματικής ταινίας, Σκηνοθεσίας, Α’ γυναικείου Ρόλου και Μουσικής), ενώ τέλος η Gloria Swanson κέρδισε εκείνη τη χρονιά και το βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας από τη Διεθνή Ένωση Κριτικών.
Σήμερα η ταινία θεωρείται κλασικότατη και μία από τις μεγαλύτερες δημιουργίες της “Χρυσής Εποχής ” του Χόλυγουντ, ενώ το θέμα της θα παραμένει δημοφιλές και επίκαιρο όσα χρόνια κι αν περάσουν.