Ο Θίασος (1975)

Αγγλικός Τίτλος: The Travelling Players
Κατηγορία: Δράμα, Ιστορική
Σκηνοθεσία: Θόδωρος Αγγελόπουλος
Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Εύα Κοταμανίδου, Αλίκη Γεωργούλη, Στράτος Παχής, Μαρία Βασιλείου, Βαγγέλης Καζάν, Πέτρος Ζαρκάδης
Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης

Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης

Μοντάζ: Τάκης Δαβλόπουλος, Γιώργος Τριανταφύλλου

Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα
Χρώμα: Έγχρωμη
Διάρκεια: 230 min

Μια οικογένεια πλανόδιων ηθοποιών ταξιδεύει στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας σε πόλεις και χωριά το βουκολικό δράμα "Γκόλφω".
Η ιστορία αρχίζει το έτος 1952, με την άφιξη του θιάσου στο Αίγιο. Τον ίδιο τόπο είχε επισκεφτεί ο θίασος στο παρελθόν, το καλοκαίρι του 1939. Με μια σειρά αναδρομών και μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των μελών του θιάσου, παρακολουθούμε ταυτόχρονα και την πολιτική ιστορία της Ελλάδας αυτής της περιόδου καθώς, οι περιπέτειες της οικογένειας, είναι άμεσα συνδεδεμένες με τα τραγικά ιστορικά γεγονότα της εποχής.
Οι τελευταίες ημέρες της δικτατορίας του Μεταξά το 1939, η έναρξη του πολέμου, η Ιταλική εισβολή, η Γερμανική κατοχή, η Απελευθέρωση και η άφιξη των Άγγλων και Αμερικανών συμμάχων, ο αιματηρός Εμφύλιος με τις διώξεις των κομμουνιστών και η επικράτηση των δυνάμεων της Δεξιάς στις εκλογές του 1952, εναλλάσσονται ως ιστορικό φόντο στην αδιάκοπη περιπλάνηση των καλλιτεχνών του θιάσου.
Ο πατέρας (Στράτος Παχής), την περίοδο της κατοχής εκτελείται από τους Γερμανούς, μετά από μία προδοτική καταγγελία του Αίγισθου (Βαγγέλης Καζάν), εραστή της μητέρας (Αλίκη Γεωργούλη), που είναι συνεργός των Ναζί. Μετά το γεγονός ο Ορέστης (Πέτρος Ζαρκάδης), αντάρτης της Αριστεράς, θα σκοτώσει τη μητέρα του και τον εραστή της. Λίγα χρόνια αργότερα ο ίδιος θα εκτελεστεί από τους Δεξιούς, κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων που ακολούθησαν τη γενική καταστολή του ανταρτικού κατά τον Εμφύλιο. Το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι η μεγάλη αδελφή, η Ηλέκτρα (Εύα Κοταμανίδου), η οποία είναι η μόνη της οικογένειας που μετά από τα δεκατρία χρόνια Ιστορίας τα οποία πραγματεύεται η ταινία, μένει ως το τέλος...

Οι δραματικές περιπέτειες της οικογένειας παραπέμπουν στον κεντρικό πυρήνα του μύθου των Ατρειδών. Η Ηλέκτρα, ο Αγαμέμνονας, ο Αίγισθος, η Κλυταιμνήστρα, ο Ορέστης, όλοι τους είναι πρόσωπα τραγικά. Ο Αγγελόπουλος με μοναδική μαεστρία, και ως σκηνοθέτης αλλά και ως σεναριογράφος, παίρνει αυτούς τους μυθικούς ήρωες και τους επανατοποθετεί στη σύγχρονη Ελλάδα, μετατρέποντάς τους σε φορείς της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας με απώτερο στόχο, την δημιουργία μιας σύγχρονης πολιτικής-ιστορικής ταινίας, που βασίζεται σε ένα αρχαίο μύθο.
Όλα τα γεγονότα διαδραματίζονται μέσα σε ένα πολύπλοκο κινηματογραφικό σκηνικό με αλλεπάλληλους χρονικούς ελιγμούς και συνεχείς εναλλαγές εποχών, δημιουργώντας ένα κλίμα υπόγειας έντασης, όμοιο με τη σκληρότητα των χρόνων που αφηγείται το σενάριο.
Το στήσιμο της ταινίας και ο τρόπος με τον οποίο ο Αγγελόπουλος εξελίσσει τον μύθο του, εξιστορώντας ταυτόχρονα τα τραγικά ιστορικά συμβάντα, αποτελεί μια μεγάλη τομή στην ιστορία όχι μόνο του ελληνικού, αλλά και του διεθνούς κινηματογράφου.

Μεγάλη συμβολή στο τελικό ποιητικό αποτέλεσμα, αποτελούν τα όμορφα τοπία της ελληνικής υπαίθρου που απεικονίζονται σε πάρα πολλά πλάνα, οι υπέροχοι πρωταγωνιστές, η εξαίρετη φωτογραφία του Γιώργου Αρβανίτη αλλά και η θεσπέσια μουσική υπόκρουση του Λουκιανού Κηλαηδόνη, ο οποίος πέρα από το εξαιρετικό θέμα που έχει συνθέσει, συγκέντρωσε με την βοήθεια του Φώτου Λαμπρινού, τα πιο χαρακτηριστικά πολιτικά τραγούδια όλων των παρατάξεων της εποχής που διαδραματίζονται τα γεγονότα. Διάσημη είναι η σκηνή στην ταβέρνα, την παραμονή της πρωτοχρονιάς του 1946, όπου στη μία μεριά κάθονται οι βασιλόφρονες και στην άλλη οι αριστεροί, δίνοντας μια «μάχη» με τραγούδια. Η σκηνή αυτή έχει καταγραφεί από ειδικούς του χώρου, ως μία απ’ τις κορυφαίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.
Μια ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στη σκηνή της αρχής που είναι πανομοιότυπη με την σκηνή του τέλους. Ο "Θίασος" ξεκινά με τα μέλη του να βρίσκονται στο Αίγιο το 1952 και καταλήγει με τον θίασο στο Αίγιο το 1939. Ο χώρος και το σκηνικό είναι το ίδιο: ένας μικρός επαρχιακός σταθμός. Το μεγάλο χρονικό άλμα που πραγματοποιείται είναι σαν να μην υφίσταται, αφού οι δύο σκηνές είναι σχεδόν απαράμιλλες. Ένα ιδιότυπο σχήμα «κύκλου» λαμβάνει χώρα και όλοι οι πρωταγωνιστές, εν ζωή ή νεκροί, εμφανίζονται και πάλι, δίνοντας την εντύπωση ότι η περιπλάνηση του θιάσου θα ξαναρχίσει από την αρχή.

"Ο Θίασος" είναι η τρίτη κατά σειρά μεγάλου μήκους ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου και κατατάσσεται στις σημαντικότερες δημιουργίες του. Εντάσσεται στην «Τριλογία της Ιστορίας» του σκηνοθέτη και αποτελεί το δεύτερο μέρος της μετά τις "Μέρες του '36" (1972) και πριν τους "Κυνηγούς" (1977).
Ίσως η υπερβολικά μεγάλη διάρκεια (σχεδόν τέσσερεις ώρες) και ορισμένες αργές σκηνές να κουράσουν κάποιους θεατές, αλλά όμως δεν μπορούν να μειώσουν στο ελάχιστο, αυτήν την αριστουργηματική ταινία.
Η πρώτη της προβολή έγινε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 1975, όπου και παρουσιάσθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών σε όλη την ιστορία του θεσμού.
Το "The Travelling Players" όπως είναι ο διεθνώς γνωστός τίτλος της ταινίας, προβλήθηκε σχεδόν σε όλες του χώρες του κόσμου, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη αλλά και στην μακρινή Ιαπωνία.
Η ταινία επρόκειτο να συμμετάσχει επισήμως στο Φεστιβάλ των Κανών την ίδια χρονιά, όμως η τότε συντηρητική ελληνική κυβέρνηση, επιδίωξε και κατάφερε να αποτρέψει να συμβεί αυτό, καθώς η ταινία αφηγείται την σύγχρονη Ελληνική ιστορία μέσα από αριστερή-Μαρξιστική σκοπιά.
Κόστισε 7.500.000 δραχμές και θεωρήθηκε ένας κινηματογραφικός άθλος, για τα δεδομένα που γυρίστηκε και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε λόγω του θέματός της.
Ο δημιουργός της αναγνωρίστηκε διεθνώς και εντάχθηκε στους πρωτοπόρους του παγκόσμιου πολιτικού κινηματογράφου.
Η ταινία διδάσκεται μέχρι και σήμερα σε όλες τις σχολές κινηματογράφου αλλά και πολιτικής επιστήμης, ως «πρότυπο μοντέλο πολιτικής τέχνης».

Ο “Θίασος” είναι η πιο πολυβραβευμένη και διεθνώς αναγνωρισμένη ταινία στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου.
Επτά βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Καλύτερης ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Φωτογραφίας, Α’ Γυναικείου ρόλου (Εύα Κοταμανίδου), Α’ Ανδρικού ρόλου (Βαγγέλης Καζάν) και Βραβείο κοινού.
«Βραβείο Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Fipresci)» στο Φεστιβάλ των Καννών.
«Ειδικό βραβείο» στο Φεστιβάλ της Ταορμίνα.
«Βραβείο Interfilm» στο Φόρουμ του Βερολίνου.
«Βραβείο Age d'Or» (καλύτερη ταινία της χρονιάς) στις Βρυξέλλες.
«Βραβείο Figueira das Foss» στην Πορτογαλία.
«Βραβείο B.F.I. Καλύτερης ταινίας της χρονιάς» στο Λονδίνο.
«Μέγα Βραβείο των Τεχνών» στην Ιαπωνία.
«Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη ξένης ταινίας» στα Kinema Junpo Award στην Ιαπωνία.
«Καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1971-1980», από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Ιταλίας.
 «44η Καλύτερη ταινία στην Ιστορία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου», από τη Διεθνή Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου.