Stachka (1925)


Αγγλικός Τίτλος: Strike
Ελληνικός Τίτλος: Απεργία
Κατηγορία: Δράμα
Σκηνοθεσία: Sergei M. Eisenstein
Σενάριο: Grigori Aleksandrov, Sergei M. Eisenstein
Πρωταγωνιστούν: Grigori Aleksandrov, Maksim Shtraukh, Mikhail Gomorov
Φωτογραφία: Eduard Tisse, Vladimir Popov, Vasili Khvatov
Μοντάζ: Sergei M. Eisenstein
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Χρώμα: Ασπρόμαυρη
Διάρκεια: 82 min / 94 min (DVD special edition)


Στις αρχές του 20ου αιώνα, σε μια βιομηχανική ζώνη στην προεπαναστατική Τσαρική Ρωσία, επικρατεί έντονη ανησυχία ανάμεσα στους εκατοντάδες εργάτες που δουλεύουν σε ένα εργοστάσιο καθώς, εργάζονται υπό αντίξοες συνθήκες και τα χρήματα που παίρνουν είναι λιγοστά. Οι εργάτες σκέφτονται να αντιδράσουν αλλά δεν ξέρουν πως.
Οι διοικούντες του εργοστασίου στέλνουν συνεχώς δικούς τους ανθρώπους οι οποίοι προσχωρούν στις ομάδες των εργατών, όχι μόνο να ενημερώνονται για τις κινήσεις τους αλλά και για να τους προβοκάρουν.
Κι ενώ το κλίμα που επικρατεί είναι ήδη τεταμένο, ένας εργάτης κατηγορείται ψευδώς πως έκλεψε ένα εργαλείο αξίας 25 ρουβλίων και θα πρέπει να το πληρώσει από το μισθό του, με τρεις εβδομάδες εργασίας. Στην απόγνωσή του ο δύστυχος άνδρας αυτοκτονεί με απαγχονισμό στο χώρο του εργοστασίου. Οι συνάδελφοί του τότε ξεσηκώνονται, κάνουν κατάληψη στο εργοστάσιο και κατεβαίνουν σε γενική απεργία.
Κατά τις πρώτες μέρες της απεργίας επικρατεί ενθουσιασμός και στα νοικοκυριά των εργαζομένων αλλά και στους δημόσιους χώρους καθώς οι απεργοί, αναπτύσσουν τα αιτήματά τους που αφορούν κυρίως το ωράριο απασχόλησης, τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας. Στη συνέχεια όμως, καθώς η απεργία τραβά σε μάκρος και η διοίκηση του εργοστασίου απορρίπτει τα αιτήματα τους, η κατάσταση αρχίζει και επιδεινώνεται για τους απεργούς και τις οικογένειές τους αφού τα χρήματα τους τελειώνουν και η πείνα και η εξαθλίωση αρχίζουν και μαστίζουν τα σπίτια τους.
Εν τω μεταξύ οι διοικούντες του εργοστασίου με την βοήθεια χαφιέδων και της αστυνομίας, ετοιμάζουν προβοκάτσια εις βάρος των απεργών, ενώ οι Κοζάκοι στρατιώτες είναι έτοιμοι να επέμβουν...


Πρόκειται για την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του μεγάλου κινηματογραφιστή Sergei Eisenstein, ενός από τους πρωτοπόρους δημιουργούς και θεωρητικούς, όχι μόνο του Σοβιετικού, αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Το «Стачка» όπως γράφεται στα ρώσικα ο τίτλος της ταινίας (Stachka-Strike-Απεργία) ήταν η πρώτη παραγωγή ενός μεγαλεπήβολου εγχειρήματος της Ρώσικης κυβέρνησης, που αφορούσε τα γυρίσματα μιας σειράς οχτώ ταινιών, με γενικό τίτλο «Προς τη Δικτατορία». Και οι οχτώ ταινίες αυτές θα είχαν σαν θέμα τους αγώνες των σοσιαλιστών προς το Προλεταριάτο.
Η ανάθεση της δημιουργίας των ταινιών αυτών δόθηκε στον μόλις 26 ετών τότε, θεατρικό σκηνοθέτη Sergei Eisenstein. Τα γυρίσματα της «Απεργίας» ολοκληρώθηκαν την άνοιξη του 1925 ενώ οι ταινίες που ακολούθησαν ήταν το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» (Bronenosets Potyomkin) την ίδια χρονιά, και το «Οκτώβρης» (Oktyabr ) το 1928. Οι υπόλοιπες προγραμματισμένες ταινίες της σειράς, δεν γυρίστηκαν ποτέ.
Η ταινία αποτελεί γνήσιο δείγμα κομμουνιστικής προπαγάνδας καθώς πρωταγωνιστής της είναι η εξιδανικευμένη εργατική τάξη που αγωνίζεται κατά των αδιάλλακτων και αδίστακτων κεφαλαιοκρατών, απαιτώντας διάφορα εργασιακά αιτήματα.
Με εξαίρεση κάποια ντοκιμαντέρ που είχαν γυριστεί τότε, τα γεγονότα που περιγράφονται στην ταινία και αποτελούν προϊόν μυθοπλασίας, παρουσιάζονται με άκρως ρεαλιστικό και σε αρκετές περιπτώσεις ωμό τρόπο, σχετίζονται άμεσα και είναι χρονικά πολύ κοντά στην εποχή της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την άμεση επίδραση στον λαό-θεατή, που είναι και ο τελικός αποδέκτης των μηνυμάτων που μεταδίδει· άλλωστε αυτός ήταν και ο αρχικός, προπαγανδιστικός στόχος της παραγωγής.


Σε αντίθεση με τον πρότυπο τότε, αλλά κλασικό μέχρι και σήμερα, κινηματογραφικό τρόπο ανάπτυξης ενός σεναρίου, ο Eisenstein αναπτύσσει την ιστορία του χωρίς να χρησιμοποιεί πρωταγωνιστές και ήρωες. Οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο δεν εξατομικεύονται έχοντας κάποιους ηγέτες να τους εκπροσωπούν, αλλά εμφανίζονται ως μία δυνατή και αδιάσπαστη ομάδα (κολεκτίβα). Ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου δεν είναι ένα συγκεκριμένο αφεντικό, αλλά ένα κολάζ από πολλαπλές προσωπικότητες, που εκφράζουν την απρόσωπη φύση του κεφαλαίου και του κερδοσκοπικού συστήματος. Το ίδιο ισχύει και για τα πρόσωπα της αστυνομίας, αλλά και για τους χαφιέδες που μεγαλοφυώς, παρομοιάζονται σαν ζώα (κουκουβάγια, αλεπού, μαϊμού κλπ).
Φανερά επηρεασμένος από τις θεατρικές του γνώσεις και εμπειρίες, ο Eisenstein χωρίζει την ταινία του σε κεφάλαια. Στα τρία πρώτα απ’ αυτά, παρακολουθούμε την κατάσταση που επικρατεί στο εργοστάσιο μέχρι το ξέσπασμα της απεργίας και το κλείσιμο του από τους εργαζόμενους. Στα επόμενα κεφάλαια βλέπουμε τα επακόλουθα της απεργίας έως την τελική παρέμβαση της αστυνομίας και του στρατού.
Ο νεαρός σκηνοθέτης, χρησιμοποιώντας τις πρωτοποριακές θεωρίες του πάνω στο μοντάζ, δημιουργεί  μια εντυπωσιακή ταινία που την χαρακτηρίζει ο δυναμισμός και ο γρήγορος ρυθμός. Με απότομα κοψίματα στα πλάνα, εμπλέκει θεωρητικά αταίριαστες εικόνες δημιουργώντας μία άναρχη αλληλουχία που έχει βέβαια ειρμό, και βοηθά έτσι ιδιαίτερα τόσο, στους ιδεολογικούς συμβολισμούς που απεικονίζει, όσο και στην έντονη συναισθηματική και ψυχολογική φόρτιση του θεατή. Χαρακτηριστικά είναι τα πλάνα που μας παρουσιάζουν τη δολοφονία των εργατών και παράλληλα εικόνες από σφαγή ζώων. Ο παραλληλισμός είναι άμεσος και ιδιοφυής.


Η «Απεργία» πρωτοπροβλήθηκε στις 28 Απριλίου του 1925 στην Μόσχα και αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τον Ρώσικο πονεμένο λαό, ενώ έτυχε θετικής ανταπόκρισης από τους σχολιαστές της εποχής. Όμως, παρά το γεγονός αυτό, ξεχάστηκε γρήγορα και χρειάστηκε να περάσουν αρκετές δεκαετίες για να προβληθεί ξανά.
Υπήρξε η ταινία που έκανε γνωστό τον σκηνοθέτη της Sergei Eisenstein, αν και ο ίδιος καθιερώθηκε παγκοσμίως με την επόμενη δημιουργία του το «Θωρηκτό Ποτέμκιν».
Πολλοί μετέπειτα σκηνοθέτες αντέγραψαν τις τεχνικές και το στυλ του, ιδιαίτερα στον τομέα του μοντάζ κι έτσι ο Eisenstein θεωρείται ένας από τους πρωτομάστορες στον χώρο του κινηματογράφου. Όσο για το «Stachka» που γυρίστηκε με πολλές δυσκολίες και πενιχρά μέσα, αποτέλεσε μία υπερπαραγωγή για την εποχή του, ενώ μέχρι και σήμερα συνεχίζει να λαμβάνει θετικές κριτικές και να θεωρείται σαν μία από τις πιο σημαντικές ταινίες όχι μόνο της εποχής του βωβού, αλλά και όλων των κινηματογραφικών εποχών.







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας σχετικά με αυτήν την ανάρτηση