Casablanca (1942)

Ελληνικός Τίτλος: Καζαμπλάνκα
Κατηγορία: Δράμα, Ρομαντική
Σκηνοθεσία: Michael Curtiz
Σενάριο: Julius J. Epstein, Philip G. Epstein, Howard Koch
Πρωταγωνιστούν: Humphrey Bogart, Ingrid Bergman, Paul Henreid, Claude Rains
Μουσική: Max Steiner
Φωτογραφία: Arthur Edeson
Μοντάζ: Owen Marks
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ
Χρώμα: Ασπρόμαυρη
Διάρκεια: 102 min

Ταινία ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου. Μια παραγωγή που όσα χρόνια κι αν περάσουν εξακολουθεί να συγκινεί και να γοητεύει.

Μέσα από την εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία της, ο θεατής παρακολουθεί μια ερωτική συγκινητική ιστορία, ένα μιούζικαλ, ένα πολεμικό δράμα, μια περιπέτεια, μια εξωτική ταινία. Μυστηριακή ατμόσφαιρα, έντονοι ρυθμοί, συνεχείς ανατροπές και ένα εκπληκτικό φινάλε, σκηνοθετημένα άψογα από τον Ούγγρο Michael Curtiz.

Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε στο θεατρικό έργο «Everybody comes to Rick’s» των Murray Burnett και Joan Alison, ένα έργο το οποίο δεν είχε σημειώσει επιτυχία. Την προσαρμογή για την μεγάλη οθόνη έκαναν οι αδελφοί Epstein και ο Howard Koch με την συνδρομή και άλλων σεναριογράφων οι οποίοι επεξεργάστηκαν τους διαλόγους και επιμελήθηκαν την ρομαντική ιστορία η οποία ήταν λίγο αδύναμη. Ωστόσο το σενάριο δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Έτσι λοιπόν, εξελισσόταν παράλληλα με τα γυρίσματα και ίσως τελικά πολλές από τις σκηνές κορύφωσης να είναι αποτέλεσμα στιγμιαίας έμπνευσης ή σκηνοθετικού αδιεξόδου. Γι’ αυτό το λόγο κιόλας η ταινία χαρακτηρίζεται από την αβεβαιότητα που αποπνέουν τα πλάνα της, πολύ περισσότερο όμως από την αγωνία και την ανασφάλεια που καθρεφτίζονται στα μάτια της Bergman η οποία μέχρι και την ολοκλήρωση της διαδικασίας του μοντάζ δεν γνώριζε το φινάλε. Αυτή όμως η αβεβαιότητα καταφέρνει και τελειοποιεί την νουάρ ατμόσφαιρα καθηλώνοντας τον θεατή.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η κατεχόμενη από τους Γερμανούς Καζαμπλάνκα είναι κέντρο έλευσης όσων επιθυμούν να ξεφύγουν από την ασφυκτική σκιά της ναζιστικής Ευρώπης και να πετάξουν προς τη Γη της Επαγγελίας, την Αμερική. Ανάμεσα τους βρίσκονται τυχοδιώκτες, απατεώνες, φυγάδες αλλά και άνθρωποι της αντίστασης που μάχονται κατά των ναζί. Άνθρωποι από όλους τους λαούς και τις φυλές της γης.

Ο Ρικ Μπλέιν, αμερικανικής καταγωγής και φυγάς από το Παρίσι, είναι ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου μπαρ της πόλης, του «Rick's Cafe Americain». Οι γνωριμίες του και οι συναναστροφές του τόσο με τον υπόκοσμο, όσο και με τους κατακτητές, του εξασφαλίζουν την άνετη επιβίωσή του.

Όταν ο Γερμανός Στρατηγός Στράσερ καταφτάνει στην Καζαμπλάνκα, ο αξιωματικός της γαλλικής αστυνομίας Ρενώ κάνει ότι μπορεί για να τον ευχαριστήσει και του υπόσχεται να του παραδώσει τον διάσημο Τσέχο αρχηγό της Αντίστασης Βίκτορ Λάζλο. Ο Λάζλο εμφανίζεται στο κέντρο διασκέδασης του Ρικ μαζί με τη σύζυγό του Ίλσα, με την οποία ο Ρικ είχε ερωτική σχέση για ένα μικρό διάστημα κατά την παραμονή του στο Παρίσι. Ο Ρικ που είναι ακόμα ερωτευμένος με την Ίλσα είναι πικραμένος μαζί της, καθώς τον εγκατέλειψε χωρίς να του δώσει καμία εξήγηση. Όταν βρίσκονται μόνοι και συζητούν, ο Ρικ καταλαβαίνει τους λόγους για τους οποίους τον άφησε η Ίλσα. Οι δυο τους σχεδιάζουν να το σκάσουν μαζί χρησιμοποιώντας τις δύο πολύτιμες άδειες διακίνησης προς την Αμερική που έχει στην κατοχή του ο Μπλέιν. Το σχέδιο τους όμως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί έτσι εύκολα, καθώς στην ιστορία μπλέκονται ο Στράσερ, ο Ρενώ και ο σύζυγος της  Ίλσα, ο Βίκτορ…                  

Οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών της ταινίας είναι αξεπέραστες. Ο Humphrey Bogart σ’ έναν ρόλο που του ταιριάζει απόλυτα. Κυνικός, σκληρός, με δικό του κώδικα ηθικής, ευέλικτος, έξυπνος, πληγωμένος, μοναχικός, με σκοτεινό παρελθόν και ακόμη σκοτεινότερο μέλλον, είναι το τραγικό πρόσωπο της ιστορίας. Η Ingrid Bergman εκθαμβωτική, μαγεύει με τη μελαγχολική ομορφιά της στο ρόλο μιας γυναίκας που είναι παγιδευμένη στη φρίκη του πολέμου και που διεκδικείται ταυτόχρονα από δύο άντρες. Επίσης εκπληκτικοί οι δυο συμπρωταγωνιστές, ο Paul Henreid, με ένα ιδιαίτερο ψυχρό στυλ και ο Claude Rains στο ρόλο του γάλλου αστυνομικού ενός ανθρωπάκου με πονηρό βλέμμα και «βολική» συνείδηση.

Αξίζει να σημειωθεί  ότι για τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους, του Ρικ και της Ίλσα, αρχικά είχαν επιλεγεί ο Ronald Reagan και Ann Sheridan, οι οποίοι απορρίφθηκαν λίγο πριν αρχίσουν τα γυρίσματα.

Έχει χαρακτηριστεί από πολλούς κριτικούς και πλήθος κινηματογραφόφιλων, ως η καλύτερη ταινία όλων των εποχών. Τιμήθηκε διαχρονικά ως το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα κινηματογραφικού μελοδράματος. Σχεδόν κάθε σεκάνς της ταινίας θεωρείται από καιρό κλασσική, ενώ οι χαρακτήρες και η ιστορία της «Casablanca» αποτελούν και θα συνεχίσουν να αποτελούν για πολύ καιρό ακόμη, σημείο αναφοράς.

Η εμπορική της επιτυχία ήταν τεράστια καθώς λίγο πριν την επίσημη πρεμιέρα της το 1943, μια ιστορική συγκυρία έμελλε να σταθεί η καλύτερη διαφήμιση για την ταινία. Στην Καζαμπλάνκα γίνεται διεθνής διάσκεψη κορυφής των Roosevelt, Churchill και De Gaulle. Όλοι παγκοσμίως μιλούν για αυτό. Έτσι η ταινία αποκτά μεγάλη ώθηση και το κοινό κατακλύζει τις αίθουσες.

Στην απονομή των Όσκαρ του 1944 κερδίζει τρία αγαλματίδια τα οποία και επιβεβαιώνουν την αρτιότητά της: Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Σεναρίου.