Ελληνικός τίτλος: Σταυροί στο Μέτωπο
Κατηγορία: Πολεμικό Δράμα
Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick
Σενάριο: Stanley
Kubrick, Calder Willingham, Jim Thompson
Πρωταγωνιστούν: Kirk Douglas, Ralph Meeker, Adolphe Menjou, George Macready
Μουσική: Gerald
Fried
Φωτογραφία:
George Krause
Μοντάζ: Eva Kroll
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ
Χρώμα: Ασπρόμαυρη
Διάρκεια: 88 min
Έτος 1916, κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πόλεμου. Στα Γαλλικά χαρακώματα, με όσες δυνάμεις τους έχουν απομείνει, οι Γάλλοι στρατιώτες
ενός συντάγματος, μάχονται ηρωικά ενάντια στα Γερμανικά στρατεύματα.
Επικεφαλής τους είναι ο συνταγματάρχης Dax (Kirk Douglas) ο οποίος με την
σειρά του, βρίσκεται υπό τις διαταγές του στρατηγού Paul Mireau (George Macready).
Μία μέρα ο Mireau, δέχεται την επίσκεψη του ταξίαρχου George
Broulard (Adolphe Menjou) ο οποίος του ζητά να καταλάβει με τις δυνάμεις του,
ένα όχι και τόσο ιδιαίτερης σημασίας οχύρωμα των Γερμανών, που βρίσκεται σε
έναν λόφο, κοντά στα Γαλλικά χαρακώματα. Αρχικά ο Mireau έχει αντιρρήσεις,
γνωρίζοντας ότι οι πιθανότητες επιτυχίας είναι ελάχιστες. Όταν όμως ο Broulard τον
δελεάζει τάζοντάς του προαγωγή, άσχετα με την έκβαση της αποστολής, τότε
δέχεται.
Έτσι ο Mireau,
αναθέτει την πραγματοποίηση της επίθεσης στον συνταγματάρχη Dax.
Ο Dax, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να υπακούσει τις εντολές
του ανωτέρου του, αναλαμβάνει την αποστολή γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει
περίπτωση επιτυχίας καθώς, οι μισοί και πλέον στρατιώτες θα έχουν πέσει νεκροί από τα
πυρά των Γερμανών, προτού φτάσουν στο λόφο.
Η επιχείρηση ξεκινάει και οι φόβοι του συνταγματάρχη
επιβεβαιώνονται αφού οι περισσότεροι από τους πολεμιστές του σκοτώνονται, ενώ
οι υπόλοιποι υποχρεώνονται σε υποχώρηση. Ένας από τους λόχους μάλιστα, δεν
κατάφερε καν, να βγει από τα χαρακώματα.
Μαθαίνοντας τα καθέκαστα ο στρατηγός Mireau, εξοργισμένος,
αποφασίζει για παραδειγματισμό, να περάσει από στρατοδικείο τρεις οπλίτες, με
την κατηγορία της δειλίας. Ο Dax, βλέποντας την αδικία που συμβαίνει,
αναλαμβάνει την υπεράσπισή τους…
Η βασική ιδέα για το σενάριο, βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο
του Humphrey Cobb, που κυκλοφόρησε το 1935 και αναφέρεται σε πραγματικά
γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με θέμα
την εκτέλεση τεσσάρων Γάλλων στρατιωτών, για παραδειγματισμό, με αιτία την
ανυπακοή.
Ο Stanley Kubrick,
παίρνει στα χέρια του ένα σχετικά απλό σενάριο και μεγαλουργεί. Φτιάχνει μια
πολεμική-ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ταινία η οποία, με πολύ απλοϊκό τρόπο αναδεικνύει την
παράνοια και τον παραλογισμού του πολέμου.
Οι «Σταυροί στο Μέτωπο» (λίγο άστοχος ο ελληνικός τίτλος)
είναι μια πολεμική ταινία, η οποία σε αντίθεση με τις άλλες του είδους της, δεν
περιέχει ούτε ηρωισμούς, ούτε ανδραγαθήματα. Περιέχει μία καλή ιστορία με
αβίαστη, συνεχή και καταιγιστική ροή, με ευφυέστατους και καυστικότατους
διαλόγους και με ανεπανάληπτες κινηματογραφικές σκηνές, που από μέσα τους
πηγάζουν βαθιά νοήματα, σημαντικότατα μηνύματα και αμέτρητοι συμβολισμοί.
Μπορεί η ταινία να γυρίστηκε 60 χρόνια πριν και να
αναφέρεται σε έναν ίσως «ξεχασμένο» πόλεμο, είναι όμως επίκαιρη μέχρι σήμερα και
θα παραμένει επίκαιρη, για πάρα-πάρα πολλά χρόνια ακόμα -για όσο οι κυβερνώντες
των χωρών της Γης και οι υφιστάμενοί τους διακατέχονται από μισαλλοδοξία,
φιλοχρηματισμό και διακαή πόθο για δόξα.
Η κινηματογράφηση του Kubrick, είναι εξαιρετική. Αξιομνημόνευτες είναι οι σκηνές στο
πεδίο της μάχης και αυτή της περιπλάνησης του Dax στα χαρακώματα, κατά τις
οποίες οι λήψεις της κάμερας από ευρηματικές γωνίες, αξιοποιούν στο έπακρο τις
δυνατότητες του κάδρου.
Η φωτογραφία είναι άριστη και το ίδιο καλή δουλειά έχει
γίνει και στο μοντάζ.
Η ερμηνεία του Kirk Douglas, σε έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του,
είναι υποδειγματική. Τα καυστικά σχόλια που ξεστομίζει με ευκολία ενάντια στους
ανωτέρους του, σε συνδυασμό με την εκφραστικότητα του προσώπου του, αποτελούν
μοναδικές και αξέχαστες κινηματογραφικές σκηνές.
Εντυπωσιακοί όμως είναι και οι υπόλοιποι ηθοποιοί που
συμπληρώνουν το καστ: ο Adolphe Menjou και
ο George Macready,
στους ρόλους των εγωκεντρικών και συμφεροντολόγων διοικητών, οι τρεις
κατηγορούμενοι οπλίτες που ενσαρκώνουν τρεις τελείως διαφορετικές προσωπικότητες
(Ralph Meeker, Timothy Carey, Joe Turkel), ο δειλός υπολοχαγός (Wayne Morris),
μέχρι και ο παπάς που συνοδεύει του μελλοθάνατους (Emile Meyer), όλοι τους
είναι υπέροχοι.
Τέλος, άξια αναφοράς, είναι και η μοναδική γυναικεία
παρουσία, στην τελευταία και συγκλονιστική σκηνή της ταινίας, η Γερμανίδα
ηθοποιός-τραγουδίστρια Christiane Susanne Harlan, (μετέπειτα σύζυγος του Stanley Kubrick) που με την μελωδική
και ταυτόχρονα σπαραχτική φωνή της, καταφέρνει -έστω και για λίγο- να δώσει ένα
τόνο ανθρωπιάς, μέσα στην φρίκη του πολέμου.
Το «Paths of Glory» έκανε πρεμιέρα στο Μόναχο στις 1 Νοεμβρίου του
1957, ενώ η απελευθέρωσή του στις κινηματογραφικές αίθουσες των ΗΠΑ, έγινε
λίγες μέρες αργότερα.
Σαν κινηματογραφική παραγωγή απέσπασε πολύ θετικά σχόλια,
επικρίθηκε όμως έντονα για το θέμα της και για το “αντιστρατιωτικό” ύφος της.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την χαμηλή εμπορικότητά της.
Στην Γαλλία ήταν απαγορευμένη η κυκλοφορία της μέχρι και το 1975. Στη
Γερμανία, η ταινία αποσύρθηκε από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, για
να μην δημιουργηθεί ρήξη των σχέσεων με τη Γαλλία.
Στην Ισπανία, η δεξιά κυβέρνηση του Franco απαγόρευσε την ταινία,
με αποτέλεσμα να προβληθεί για πρώτη φορά το 1986. Στην Ελβετία, η ταινία
λογοκρίθηκε κατόπιν αιτήματος του Ελβετικού Στρατού, μέχρι το 1970.
Το 1992, η ταινία κρίθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως
«πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική» και επιλέχθηκε για συντήρηση
στο Εθνικό Κινηματογραφικό Μητρώο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Σήμερα το «Paths of Glory» θεωρείται ένα κλασικό κινηματογραφικό
αριστούργημα και μία από τις κορυφαίες δημιουργίες του Kubrick. Στο κινηματογραφικό Rotten Tomatoes κατέχει θετικό ποσοστό 94%,
ενώ στο IMDb, βρίσκεται στη θέση Νο 59, στην λίστα
με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, με βαθμολογία 8,4.
