Chinatown (1974)

Ελληνικός Τίτλος: Chinatown
Κατηγορία: Έγκλημα, Δράμα, Μυστηρίου
Σκηνοθεσία: Roman Polanski
Σενάριο: Robert Towne
Πρωταγωνιστούν: Jack Nicholson, Faye Dunaway, John Huston, Perry Lopez
Μουσική: Jerry Goldsmith
Φωτογραφία: John A. Alonzo, Stanley Cortez
Μοντάζ: Sam O'Steen
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ
Χρώμα: Έγχρωμη
Διάρκεια: 130 min

Το Chinatown είναι μια ταινία-θρύλος, μία από τις αρτιότερες παραγωγές στην ιστορία του κινηματογράφου. Πρόκειται για ένα θρίλερ μυστηρίου, με γερές δόσεις αγωνίας, πολύ μυστήριο, παρακμιακή ατμόσφαιρα και απρόσμενες ανατροπές.

Πρωτίστως διαθέτει ένα εκπληκτικό σενάριο, δαιδαλώδες, αλλά αψεγάδιαστο, που παρασύρει το θεατή κρατώντας αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του και κλιμακώνεται σταδιακά όσο περνά η ώρα, μέχρι να φτάσει η στιγμή ενός πραγματικά εμπνευσμένου φινάλε.
Ο Πολωνός σκηνοθέτης Roman Polanski, στο αποκορύφωμα της σκηνοθετικής του εμπειρίας, περιγράφει την ιστορία δίνοντας έμφαση στις αντιδράσεις των ηρώων, στους χαρακτήρες τους και στο περιβάλλον τους, με αρκετά μισοσκότεινα πλάνα, βοηθώντας μ’ αυτό τον τρόπο την κορύφωση της ατμόσφαιρας αλλά και του μυστηρίου. Η ιστορία ξετυλίγεται βασανιστικά αργά, με κάθε σκηνή και κάθε κομματάκι διάλογου, να αποτελούν στοιχεία που οδηγούν στη διαλεύκανση της υπόθεσης.
Ο Jack Nicholson σε μια από τις καλύτερες ερμηνείες της μεγάλης καριέρας του. Ο χαρακτήρας του είναι πολυμορφικός και κινείται σε πολλά επίπεδα. Είναι αρκετά σκληρός και δυνατός, επίμονος, έξυπνος και εύστροφος και αρκετά γλυκός και ρομαντικός για να ερωτευτεί την αινιγματική Evelyn Cross Mulwray, που υπέροχα υποδύεται η Faye Dunaway. Όσο για τον John Huston, για άλλη μια φορά είναι απολαυστικός στον ρόλο του.
Άξια αναφοράς είναι και η μουσική επένδυση της ταινίας, γραμμένη από τον Jerry Goldsmith, η οποία καταφέρνει και απογειώνει τις σκηνές, κλιμακώνοντας ακόμα περισσότερο την ένταση και το μυστήριο.

Ο Jake Gittes εργάζεται ως ιδιωτικός ντετέκτιβ και αναλαμβάνει μια υπόθεση για λογαριασμό του πάμπλουτου Noah Cross. Καθήκον του θα είναι να παρακολουθεί το σύζυγο της κόρης του Evelyn, τον Hollis I. Mulwray, ο οποίος είναι διευθυντής της Εταιρίας Υδάτων του Λος Άντζελες. Ο ντεντέκτιβ την θεωρεί μία ακόμα συνηθισμένη υπόθεση εξωσυζυγικής σχέσης. Πολύ γρήγορα ο Gittes γνωρίζει την όμορφη και αινιγματική Evelyn και αποκτά σχέσεις μαζί της. Όταν ο Hollis δολοφονείται, ο ντετέκτιβ συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται μπλεγμένος σε μια μεγάλη συνομωσία που σχετίζεται με την δημόσια εταιρία ύδρευσης και σ’ ένα πολύπλευρο και επικίνδυνο μυστήριο…

Η τοποθέτηση της δράσης στα 1937 δεν είναι τυχαία, αλλά έχει τεράστια ιδεολογική σημασία, αφού αυτή είναι η χρονιά που η Αμερική μπαίνει σ' ένα νέο καπιταλιστικό στάδιο συγκεντρωτικής οικονομίας, μέσα από το οποίο αναδεικνύονται οι σύγχρονοι μεγιστάνες του κεφαλαίου, που σαν τον επιβλητικό και απειλητικό Noah Cross της ταινίας, εξουσιάζουν πλήρως όχι μόνο τη γη, αλλά και τη δικαιοσύνη και τη δημόσια διοίκηση. Παράλληλα γυρίζεται τέσσερα χρόνια μετά το σκάνδαλο Watergate, εποχή που το κοινό είναι ιδιαίτερα διψασμένο για ταινίες με πολιτικά σκάνδαλα.
Το εκπληκτικό σενάριο του Robert Towne βασίζεται εν μέρει σε ένα πραγματικό σκάνδαλο που είχε συμβεί στο Λος Άντζελες το 1908 και είχε σχέση με κλοπή γης και υδάτων. Αυτό όμως που πραγματικά το κάνει να ξεχωρίζει κάνοντας ταυτόχρονα και την ταινία τόσο ενδιαφέρουσα, είναι ότι καταφέρνει να συνδυάσει το πολίτικο σκάνδαλο, με τις βασικές συνταγές του film-noir και να δέσει τα δυο αυτά στοιχεία με μια ερωτική ιστορία ανάμεσα στους δυο κεντρικούς χαρακτήρες.
Όσο αφορά το τέλος της ταινίας ο σεναριογράφος στο αρχικό του σενάριο, είχε σχεδιάσει ένα εντελώς διαφορετικό φινάλε, πολύ πιο χαρούμενο και επεξηγηματικό.
Ο Polanski όμως επέμενε για ένα κλείσιμο σκληρό και αιφνιδιαστικά άδικο, αντιτιθέμενος στις συμβατικές φόρμες των Χολιγουντιανών επιταγών, αφήνοντας το θεατή με μια γλυκόπικρη αίσθηση. Τελικά μετά από πολύ μεγάλη διαφωνία των δυο τους, επικράτησε η άποψη του σκηνοθέτη. Ο Robert Towne μερικά χρόνια αργότερα παραδέχθηκε ότι είχε κάνει λάθος κι ότι το φινάλε που πρότεινε ο Polanski και τελικά μπήκε στην ταινία, ήταν το καλύτερο δυνατό.

Για πρώτη φορά η ταινία προβλήθηκε στις αμερικάνικες κινηματογραφικές αίθουσες στης 20 Ιουνίου του 1974 από την Paramount Pictures. Το κόστος παραγωγής της έφτασε τα 6 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ και ως σήμερα οι συνολικές της εισπράξεις ξεπερνούν τα 30 εκατομμύρια.
Η ταινία ήταν υποψήφια για 11 Όσκαρ (!!) αλλά τελικά κέρδισε μόνο ένα, αυτό του Καλύτερου Σεναρίου. Επίσης κέρδισε 4 Χρυσές Σφαίρες, 3 βραβεία Bafta και αρκετές ακόμη διακρίσεις.
Σήμερα η ταινία χαρακτηρίζεται ως κλασσική και θεωρείται μια από τις καλύτερες της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας.