The Shining (1980)

Ελληνικός Τίτλος: Η Λάμψη
Κατηγορία: Θρίλερ, Τρόμου, Φαντασίας
Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick
Σενάριο: Stephen King (Μυθιστόρημα), Stanley Kubrick (Προσαρμογή σεναρίου)
Πρωταγωνιστούν: Jack Nicholson, Shelley Duvall, Danny Lloyd, Scatman Crothers, Barry Nelson
Μουσική: Wendy Carlos, Rachel Elkind
Φωτογραφία: John Alcott
Μοντάζ: Ray Lovejoy
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ
Χρώμα: Έγχρωμο
Διάρκεια: 143 min

Το 1980 ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ σκηνοθετεί ένα από τα καλύτερα θρίλερ όλων των εποχών στην ιστορία του κινηματογράφου.
H ταινία είναι βασισμένη στο ομώνυμο best-seller του μαιτρ του τρόμου Στέφεν Κινγκ. Κατά τα γυρίσματα της ταινίας ο σκηνοθέτης και ο συγγραφέας είχαν μεγάλη διαμάχη μεταξύ τους. Ο Κιούμπρικ ήθελε για το σενάριο της ταινίας του να κρατήσει μόνο την κεντρική ιδέα του βιβλίου, ενώ ο Κινγκ ήθελε την πιστή μεταφορά τού έργου του στην μεγάλη οθόνη. Τελικά η λύση βρέθηκε κάπου στη μέση. Με πρωταγωνιστές τον Τζακ Νίκολσον και την Σέλεϊ Ντιβάλ, το αποτέλεσμα ήταν μια υπέροχη ταινία, απίστευτα επιβλητική με αγχωτική, τρομακτική ατμόσφαιρα που στην κυριολεξία καθηλώνει.

Το σενάριο βασίζεται σε δύο ξεχωριστές ιδέες: την τηλεπάθεια και το στοιχειωμένο σπίτι. Ο Τζακ Τόρανς, ένας συγγραφέας βιβλίων τρόμου, ελπίζει πως αν γίνει ο νέος επιτηρητής ενός παλιού ξενοδοχείου στο Κολοράντο, κατά τους χειμερινούς μήνες που το ξενοδοχείο παραμένει κλειστό, με την βοήθεια της ησυχίας και της γαλήνης που θα έχει εκεί, θα βρει την χαμένη του έμπνευση για τη συγγραφή ενός καλού μυθιστορήματος. Μαζί του έρχονται η σύζυγός του Γουέντι και ο γιος του, Ντάνι, οι οποίοι γνωρίζονται με τον σεφ του ξενοδοχείου, Ντικ Χάλοραν, πριν εκείνος αναχωρήσει. Ο Ντικ αντιλαμβάνεται τις τηλεπαθητικές ικανότητες του μικρού Ντάνι (η λεγόμενη "Λάμψη") και, έχοντας κι εκείνος τις ίδιες δυνάμεις, τον καθησυχάζει πως αν κάτι συμβεί, να τον ειδοποιήσει τηλεπαθητικά. Ωστόσο, το ξενοδοχείο φαίνεται πως είναι στοιχειωμένο από τα φαντάσματα των προηγούμενων επιτηρητών και τρομακτικές εικόνες παραβιάζουν το μυαλό του Ντάνι. Μέσα στην απομόνωση και στην απώλεια κάθε επαφής με τον έξω κόσμο, ο Τζακ παρασύρεται στα πρόθυρα της τρέλας και πριν συνειδητοποιήσει τι πάει να συμβεί, τον καταβάλλουν τα διαβολικά πνεύματα του ξενοδοχείου και προσπαθεί να δολοφονήσει την οικογένειά του...

Τα μηνύματα που "περνάει" ο σκηνοθέτης μέσα από την ταινία είναι πολλά και ποικίλα. Κατά πρώτον βλέπουμε που οδηγεί η απομόνωση των ανθρώπων και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει, όχι μόνο στο ίδιο το άτομο αλλά και στον περίγυρό του.
Κατά την εξέλιξη της ταινίας παρακολουθούμε τον Τζακ να βγάζει ένα-ένα τα ελαττώματα του χαρακτήρα του (εγωισμός, εσωστρεφισμός, αλκοόλ, αδυναμία προς το αντίθετο φύλο και πολλά ακόμη) μέχρι να φτάσει στο τελικό του σκοπό που δεν είναι άλλος από αυτός, που τον προστάζουν οι "δαίμονες" που τον περιτριγυρίζουν.
Το δεύτερο βασικό στοιχείο της ταινίας είναι η αναφορά στο ολοκαύτωμα που υπέστησαν οι Ινδιάνοι από τους λευκούς αποίκους, καθώς το στοίχειωμα του ξενοδοχείου οφείλεται στο γεγονός ότι είναι χτισμένο πάνω σ' ένα Ινδιάνικο νεκροταφείο και βλέπουμε ότι ένα μεγάλο μέρος της διακόσμησης των χώρων, αποτελείται από πολλά σύμβολα των Αμερικανών ιθαγενών. Επίσης ο τρόπος που σώθηκε ο μικρός Ντάνι, καθώς πατούσε πάνω στις δικές του πατημασιές, είναι ένα παλιό Ινδιάνικο κόλπο.
Η σκηνή που το αίμα ξεχύνεται και πλημμυρίζει, βουβό, από τις πόρτες του ασανσέρ παρασέρνοντας τα πάντα στο πέρασμά του, ίσως να θέλει να δείξει κι αυτή κάτι...

Καταπληκτική ηθοποιία από τον Τζακ Νίκολσον, ίσως στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του. Είναι φοβερή η αλλαγή του "Τζακ" κατά την εξέλιξη της ταινίας από ένα συνηθισμένο και ήσυχο οικογενειάρχη σε έναν παρανοϊκό δολοφόνο, αλλά εξίσου τρομακτικός είναι και ο κόσμος στον οποίο καταδύεται κατά τη διάρκεια της απομόνωσής του στο απομακρυσμένο ξενοδοχείο.
Τα γυρίσματα έγιναν στα Elstree Studios από το Μάιο του 1978 μέχρι τον Απρίλιο του 1979. Η πρεμιέρα έγινε το Μάιο του 1980. Οι προηγούμενες ταινίες του Κιούμπρικ δεν διαφημίζονταν ιδιαίτερα, κυρίως διαδίδονταν από στόμα σε στόμα και αρκούσε μόνο το όνομά του για να έρθει η εισπρακτική επιτυχία. Στην συγκεκριμένη όμως ταινία, ο μεγάλος προϋπολογισμός (10-15 εκατομμύρια δολάρια) του “The Shining” σήμαινε ότι η Warner Brothers έπρεπε να εξαπολύσει μια τεράστια διαφημιστική καμπάνια ώστε να ανακτήσει τα χρήματά της. Η ταινία στην αρχή έλαβε κυρίως αρνητικές κριτικές όμως, το πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής της απέφερε έσοδα 1 εκατομμύριο δολάρια. Κέρδη πολύ μεγαλύτερα από τα προβλεπόμενα. Συνολικά εισέπραξε 30.9 εκατομμύρια δολάρια, μόνο στην Αμερική, μέχρι το τέλος του 1980.