Annie Hall (1977)

Ελληνικός Τίτλος: Νευρικός εραστής
Κατηγορία: Κωμωδία, Δράμα, Ρομαντική
Σκηνοθεσία: Woody Allen
Σενάριο: Woody Allen, Marshall Brickman
Πρωταγωνιστούν: Woody Allen, Diane Keaton, Tony Roberts, Carol Kane, Paul Simon
Φωτογραφία: Gordon Willis
Μοντάζ: Wendy Greene Bricmont, Ralph Rosenblum
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ
Χρώμα: Έγχρωμη
Διάρκεια: 93 min

Ο Άλβι Σίνγκερ, είναι ένας πετυχημένος Εβραίος, κωμικός της τηλεόρασης. Ο Άλβι, ο οποίος είναι διαζευγμένος δύο φορές, ζει μόνος του στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Η ζωή του μοιράζεται ανάμεσα στις επαγγελματικές του εμφανίσεις, το σινεμά και τον ψυχολόγο του, με τη βοήθεια του οποίου προσπαθεί να ανακαλύψει το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις παρούσες νευρώσεις του και στα στερημένα και καταπιεσμένα παιδικά του χρόνια.
Ανάμεσα σε όλα αυτά γνωρίζει και ερωτεύεται την χαριτωμένη και επίσης νευρωτική Άνι Χολ. Κατά τη διάρκεια της συμβίωσή τους, ο Άλβι βοηθάει την Άνι, η οποία διακατέχεται από αρκετά χαμηλή αυτοεκτίμηση, να ανακαλύψει τον εαυτό της και να καταλάβει τι πραγματικά θέλει να κάνει στη ζωή της. Την ενθαρρύνει στην επίτευξη του ονείρου της, να γίνει τραγουδίστρια και να κατακτήσει το Χόλυγουντ. Οι συμβουλές του όμως, οδηγούν στη σταδιακή της ανεξαρτητοποίηση και στο ξύπνημα του δικού του αισθήματος ζήλιας.
Οι συνεχείς εντάσεις κι οι τσακωμοί, οδηγούν στο χωρισμό του ζευγαριού, παρ’ όλες τις επίμονες προσπάθειες του Άλβι να κρατήσει την Άνι...

Ο μοναδικός Woody Allen, γράφει το σενάριο, σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί σε αυτήν την ταινία που θεωρείται ένα από τα κορυφαία κινηματογραφικά σημεία αναφοράς της δεκαετίας του '70.
Ο «Νευρικός εραστής» είναι το πρώτο αριστούργημα της πλουσιότατης φιλμογραφίας του σκηνοθέτη και σηματοδότησε τη μετάβασή του από το βασιζόμενο στην μπλόφα και στην παρωδία κωμικό στοιχείο, σ’ εκείνο που χαρακτηρίζεται από ρομαντισμό και από βαθυστόχαστη σοβαρότητα, εγκαινιάζοντας έτσι τη «σοβαρή» περίοδο της καριέρας του -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκαταλείπεται η κωμική πλευρά της.
Η εξέλιξη αυτή του δημιουργού, οφείλεται σε διαφόρους εξωτερικούς καλλιτεχνικούς παράγοντες όπως: λογοτεχνικές επιρροές (Kafka, Dostoevsky, Max Shulman) και εικόνες από το ευρωπαϊκό σινεμά (Bergman, Fellini, Godard) αλλά και της αμερικανικής βωβής κωμωδίας.

Πρόκειται για μια αυτοβιογραφική ταινία, που πραγματεύεται με κωμικοτραγικό τρόπο, καταστάσεις που αφορούν τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα, το σεξ, τη συμβίωση, τους επαγγελματικούς στόχους αλλά και γενικότερα τον αμερικάνικο τρόπο ζωής, καυτηριάζοντας το Καλιφορνέζικο lifestyle, αλλά και τη μόδα του ψυχαναλυτή.
Όλα αυτά εξελίσσονται μπροστά στο φακό με απόλυτη ειλικρίνεια και πρωτοτυπία καθώς ο ευρηματικότατος Woody Allen, προκειμένου να γίνει όσο μπορεί αμεσότερος προς το κοινό του, χρησιμοποιεί πάρα πολλές καινοτομίες: οι ήρωες μιλούν στημένοι στην κάμερα σαν να δίνουν συνέντευξη ή κάποιες φορές ζητώντας την άποψη του κοινού, γίνεται χρήση κινουμένων σχεδίων, ο θεατής μαθαίνει τις σκέψεις τους μέσω υπότιτλων, σε κάποια φλάς-μπακ που μας επιστρέφουν στο παρελθόν οι ήρωες βρίσκονται εκεί παρακολουθώντας τους εαυτούς τους, η οθόνη κόβεται στα δύο και ταυτόχρονα ακούγονται οι απόψεις και των δύο πρωταγωνιστών που βρίσκονται ξαπλωμένοι στην πολυθρόνα του ψυχαναλυτή τους και πολλά ακόμα κινηματογραφικά τρικ τα οποία καθιστούσαν την ταινία πρωτοποριακή στον καιρό της και κάποια απ’ αυτά προκαλούν αίσθηση ακόμη και τώρα.
Το κωμικό στοιχείο, που βασίζεται κυρίως στο λεκτικό γκαγκ, χρησιμοποιείται σαν αντίποδας απέναντι στις δραματικές καταστάσεις και είναι αυτό που τελικά υπερισχύει.

Το πρωταγωνιστικό ζεύγος των Woody Allen και Diane Keaton, είναι υπέροχο και οι δύο ηθοποιοί ερμηνεύουν τους ρόλους τους σα να υποδύονται τους πραγματικούς εαυτούς τους, ενώ μεταξύ τους υπάρχει συνεχώς μια σχέση αλληλεξάρτησης-απώθησης.
Ο Woody Allen, νευρώδης και αεικίνητος, δεν ξεχνάει ούτε για μια στιγμή την Εβραϊκή καταγωγή του και συνεχώς μπροστά στην κάμερα αυτοαναλύεται και αυτοσαρκάζεται.
Η Diane Keaton, συνθέτει ένα άκρως ρεαλιστικό και απολαυστικό πορτρέτο μιας σύγχρονης Νεοϋορκέζας η οποία βρίσκεται σε διαρκή αναζήτηση της θέσης της σ’ αυτή τη ζωή, κερδίζοντας δικαιωματικά μια θέση στο πάνθεον των κορυφαίων γυναικείων ερμηνειών όλων των εποχών.
Επίσης, μια πλειάδα διασημοτήτων κάνουν guest εμφανίσεις (Dick Cavett, Truman Capote, Paul Simon, Marshall McLuhan), αλλά και ηθοποιοί των οποίων το άστρο έλαμψε μετέπειτα (Shelley Hack, Beverly D`Angelo, John Glover, Sigourney Weaver, Christopher Walken, Jeff Goldblum, Shelley Duvall).

Αρχικά η ταινία ήταν να κυκλοφορήσει με τον τίτλο «Anhedonia» (Ανηδονισμός)* αλλά η ιδέα αυτή εγκαταλείφθηκε προς χάριν του «Annie Hall» -το οποίο, παρεμπιπτόντως, είναι και το πραγματικό όνομα της Keaton, καθώς το πατρικό της είναι Hall και μικρή τη φωνάζανε Annie. Η ηθοποιός, το «Keaton», το οποίο είναι το επώνυμο της μητέρας της, το υιοθέτησε για καθαρά πρακτικούς λόγους, καθώς στα πρώτα της βήματα στο χώρο του θεάματος, πληροφορήθηκε ότι υπήρχε ήδη ηθοποιός με το όνομα Diane Hall.
Το «Annie Hall» έκανε πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες της Αμερικής, στις 20 Απριλίου του 1977, σημειώνοντας μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, αφού με budget 4.000.000 δολάρια, έφθασε στο box office, σχεδόν τα 40.000.000.
Συνολικά ήταν υποψήφια για πέντε βραβεία Όσκαρ, από τα οποία κέρδισε τα τέσσερα: Καλύτερης Ταινίας, Α’ Γυναικείου Ρόλου (Diane Keaton), Καλύτερης Σκηνοθεσίας (Woody Allen), Καλύτερου Σεναρίου (Woody Allen, Marshall Brickman), ενώ η πέμπτη υποψηφιότητα ήταν για το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου.
Ήταν η δεύτερη φορά, μετά τον Orson Welles για το «Citizen Kane» που η Ακαδημία πρότεινε το ίδιο άτομο ταυτόχρονα για τρεις υποψηφιότητες (Α’ ανδρικού ρόλου, καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερου σεναρίου). Επίσης υπήρξε η δεύτερη κωμωδία μετά το «Tom Jones» (1963), που κατόρθωσε να κερδίσει Όσκαρ Καλύτερης ταινίας.
Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι ο Woody Allen, γνωστός πολέμιος του συστήματος του Χόλυγουντ, δεν παρουσιάστηκε στην απονομή των Όσκαρ για να παραλάβει τα βραβεία του (Σκηνοθεσίας και Σεναρίου).

*Ανηδονισμός: ψυχικό νόσημα που οφείλεται σε κάποια τραυματική παιδική εμπειρία και δεν επιτρέπει στον ασθενή να νιώσει χαρά για τη ζωή και τον έρωτα.