The Elephant Man (1980)

Ελληνικός Τίτλος: Ο άνθρωπος ελέφαντας
Κατηγορία: Βιογραφική, Δράμα
Σκηνοθεσία: David Lynch
Σενάριο: Christopher De Vore, Eric Bergren, David Lynch
Πρωταγωνιστούν: Anthony Hopkins, John Hurt, Anne Bancroft, John Gielgud, Wendy Hiller
Μουσική: John Morris
Φωτογραφία: Freddie Francis
Μοντάζ: Anne V. Coates
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ - Μεγάλη Βρετανία
Χρώμα: Ασπρόμαυρη
Διάρκεια: 124 min

Ο David Lynch με τη δεύτερη ταινία του μεγάλου μήκους (είχε προηγηθεί το «Eraserhead» το 1977) εκπλήσσει το κοινό καθώς δημιουργεί ένα αριστουργηματικό, συγκινητικό δράμα με έντονα συναισθηματικά φορτισμένα πλάνα.
Πρόκειται για μια ταινία που περιγράφει την αληθινή ιστορία του Joseph Merrick (στην ταινία αναφέρεται ως John Merrick), ενός ανθρώπου που έζησε στο Λονδίνο τον 19ο αιώνα και έπασχε από μια σοβαρή μορφή σωματικής παραμόρφωσης, ένα είδος εκτεταμένης ελεφαντίασης.
Η κινηματογραφική προσαρμογή της ιστορίας έγινε από τους  Christopher De Vore, Eric Bergren και David Lynch και βασίζεται στα βιβλία «The Elephant Man and Other Reminiscences» που δημοσίευσε το 1923 ο Δόκτωρ Sir Frederick Treves και «The Elephant Man: A Study in Human Dignity» που έγραψε ο Ashley Montagu.

Βρισκόμαστε στο Βικτοριανό Λονδίνο του 19ου αιώνα. Ο John Merrick (John Hurt), είναι ένας ταλαιπωρημένος νέος, ο οποίος είναι φρικτά παραμορφωμένος στο σώμα και στο κεφάλι του. Ο John, λόγω αυτής του της παραμόρφωσης, είναι αναγκασμένος όταν βρίσκεται σε δημόσιους χώρους να έχει καλυμμένο το κεφάλι του με μια κουκούλα και να φοράει μια μπέρτα.
Προκειμένου να επιβιώσει εργάζεται σε ένα τσίρκο του ανατολικού Λονδίνου ως ένα από τα μέλη του «σώου τεράτων» που παρουσιάζει στο πρόγραμμά του το τσίρκο. Εκεί ο άτυχος John είναι αναγκασμένος να υπομένει την εκμετάλλευση και την κάκιστη μεταχείριση, όχι μόνο από το αφεντικό του, τον Bytes (Freddie Jones), αλλά και από τους θεατές του σώου, οι οποίοι σοκάρονται και ενοχλούνται από την εμφάνισή του.
Ο Dr. Frederick Treves (Anthony Hopkins), είναι ένας διακεκριμένος χειρούργος, ο όποιος όταν συναντά τυχαία τον John, πληρώνει τον Bytes προκειμένου να πάρει τον “Άνθρωπο Ελέφαντα” στο νοσοκομείο του Λονδίνου όπου εργάζεται, ώστε να μπορέσει να τον μελετήσει. Αφού παίρνει τον Merrick κοντά του, τον εγκαθιστά σε ένα δωμάτιο καραντίνας, μακριά από τις κοινές νοσοκόμες οι οποίες τρομάζουν στην θέα του παραμορφωμένου ανθρώπου και τον παρουσιάζει στους συναδέλφους ως μια ιδιαίτερη σπάνια περίπτωση σωματικής παραμόρφωσης, υποστηρίζοντας ότι εμφανίζει εξαιρετικό επιστημονικό ενδιαφέρον.
Εκεί, μέσα από διάφορα γεγονότα, ξεδιπλώνεται ο χαρακτήρας και η ανθρώπινη πλευρά αυτού τον οποίο όλοι αντιμετώπιζαν σαν ένα τέρας και ο John, υπό την προστασία του Dr. Treves γνωρίζει την καλοσύνη και την αγάπη. Η πρωτοφανής όμως δημοσιότητα που συνοδεύει την παραμονή του John στο νοσοκομείο του Λονδίνου, θέτει και πάλι σε κίνδυνο την επιβίωσή του...

Ο Lynch, με την βοήθεια της ασπρόμαυρης φωτογραφίας του Freddie Francis και τη σωστή επιλογή των κοστουμιών από την Patricia Norris, καταφέρνει να δώσει σάρκα και οστά στην Αγγλία της Βικτοριανής εποχής, αποδίδοντας με μεγάλο ρεαλισμό την αποστειρωμένη ατμόσφαιρα του Λονδίνου του 19ου αιώνα.
Ο τρόπος αφήγησης είναι στρωτός και δομημένος, αλλά η πολύ καλή μουσική του John Morris, και γενικότερα η χρήση των ήχων και το θέμα του αλλόκοτου μέσα από το σοκ που προκαλεί η θέα της ανθρώπινης παραμόρφωσης, γίνονται τα μέσα με τα οποία ο σκηνοθέτης μας παρουσιάζει μια αλληγορία της ανθρώπινης ύπαρξης. Η απαξίωση της κοινωνίας προς έναν άνθρωπο που διαφέρει, η εμμονή των ανθρώπων στην εξωτερική εμφάνιση και ο ρατσισμός, είναι μερικά από τα μεγάλα προβλήματα τα οποία αναδεικνύει η ταινία με εξαιρετικό τρόπο, ξεφεύγοντας έτσι από τα στενά πλαίσια της βιογραφίας ή του δράματος.
Η σκηνή στο σταθμό του τρένου κατά την οποία ο John Merrick, χωρίς την κουκούλα στο κεφάλι του, καταδιώκεται από το πλήθος που τον κοροϊδεύει, ενώ αυτός φωνάζει «Δεν είμαι ζώο! Είμαι άνθρωπος!», είναι συγκλονιστική και ίσως μια από τις πιο έντονες και τραγικές στην ιστορία του κινηματογράφου.

Συγκλονιστική και άκρως υποβλητική είναι η ερμηνεία του John Hurt στον απαιτητικότατο ρόλο του τίτλου, ενώ εξίσου υπέροχος είναι και ο Anthony Hopkins στο ρόλο του γιατρού που αποφασίζει να βοηθήσει τον άτυχο νεαρό. Μια χαρακτηριστική σκηνή που αναδεικνύει το μεγάλο υποκριτικό ταλέντο του σαραντατριάχρονου τότε Hopkins, είναι η στιγμή που συγκρατεί τα δάκρυά του, την πρώτη φορά που αντικρίζει το πρόσωπο του συνήθως μπανταρισμένου Merrick.
Πολύ καλοί στους ρόλους τους είναι και οι Anne Bancroft και ο John Gielgud, οι οποίοι στέκονται ισάξια δίπλα στο δίδυμο των πρωταγωνιστών, ενισχύοντας με τον τρόπο τους το τελικό αποτέλεσμα.

Το «The Elephant Man» που παραδόξως την παραγωγή έκανε ο Mel Brooks, έκανε πρεμιέρα στην Νέα Υόρκη στης 3 Οκτωβρίου του 1980, δέχτηκε πολύ καλές κριτικές, σημείωσε εμπορική επιτυχία, καθιέρωσε τον David Lynch ως έναν από τους πιο τολμηρούς δημιουργούς, αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα του Anthony Hopkins, ανέδειξε το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του John Hurt και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ταινίες της δεκαετίας του 80.
Το 1981 η ταινία, ήταν υποψήφια για 8 Όσκαρ: Α' Ανδρικού Ρόλου (John Hurt), Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης (Σκηνικά), Σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου, Καλύτερης Ταινίας, Κοστουμιών, Μοντάζ και Μουσικής, ενώ η άνευ προηγουμένου εργασία επάνω στο μακιγιάζ του Hurt οδήγησε τους υπεύθυνους της Ακαδημίας, στην δημιουργία της αντίστοιχης κατηγορίας στα Βραβεία Όσκαρ.
Επίσης ήταν υποψήφια για τρεις Χρυσές Σφαίρες, τιμήθηκε με τρία Βραβεία BAFTA, με ένα Βραβείο Cesar και είχε πλήθος ακόμη τιμητικών διακρίσεων.