The Matrix (1999)

Ελληνικός Τίτλος: Μάτριξ
Κατηγορία: Δράσης, Επιστημονικής Φαντασίας
Σκηνοθεσία: Andy Wachowski, Lana Wachowski
Σενάριο: Andy Wachowski, Lana Wachowski
Πρωταγωνιστούν: Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Hugo Weaving, Joe Pantoliano
Μουσική: Don Davis
Φωτογραφία: Bill Pope
Μοντάζ: Zach Staenberg
Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ - Αυστραλία
Χρώμα: Έγχρωμη
Διάρκεια: 136 min

Πέρα από τα εκπληκτικά πρωτοεμφανιζόμενα οπτικά εφέ, πέρα από τις εξαιρετικά χορογραφημένες μάχες, τις σκηνές καταιγιστικής δράσης και γενικότερα την αριστουργηματική σκηνοθεσία των αδελφών Wachowski, υπάρχει ακόμη ένας λόγος που πρέπει, κάθε κινηματογραφόφιλος και μη, να δει τουλάχιστον για μια φορά και να προβληματιστεί έστω για λίγο με το «Matrix». Ο λόγος αυτός δεν είναι άλλος από το σενάριο της ταινίας, ένα σενάριο που μπορεί να κατατάσσεται στο είδος των σεναρίων επιστημονικής φαντασίας, είναι όμως κατά ομολογία των δημιουργών του εμπνευσμένο από πλήθος μοτίβων και στοιχείων των παραδόσεων του Χριστιανισμού και του Βουδισμού, προσαρμοσμένα και δοσμένα με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να αποτελεί μια αλληγορία που σχετίζεται με την κοσμοθεωρία μιας μεγάλης μερίδας ανθρώπων.
Οι δημιουργοί του «Matrix» έχουν δηλώσει πως όλα τα ονόματα που ακούγονται στην ταινία και οι αριθμοί που απεικονίζονται στην οθόνη, διαλέχτηκαν με μεγάλη προσοχή και καθένα από αυτά έχει την σημασία του και την ερμηνεία του.
Επίσης η ιστορία έχει πολλές ομοιότητες με τον «Μύθο του Σπηλαίου» του μεγάλου αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου, Πλάτωνα. Ο μύθος αυτός μας μιλάει για κάποιους ανθρώπους που βρίσκονται κλεισμένοι για πάντα σε ένα σπήλαιο, νομίζοντας πως ότι βλέπουν και ζουν εκεί, είναι ο πραγματικός κόσμος. Μια ιστορία με παρόμοιο κεντρικό θέμα είναι και η ιστορία που μας αφηγούνται οι αδελφοί Wachowski, μια ιστορία που έγινε η αιτία το «Matrix» να σχολιαστεί και να συζητηθεί όσο λίγες ταινίες στην ιστορία της 7ης τέχνης.

Ο Τόμας Άντερσον, είναι ένας προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών που εργάζεται ως υπάλληλος σε μια μεγάλη εταιρία, αλλά ταυτόχρονα είναι και πολύ ικανός χάκερ. Σε αυτή του την ιδιότητα  χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Νίο.
Ένα βράδυ κάποια αινιγματικά μηνύματα που εμφανίζονται στον υπολογιστή του και μια περιπέτεια του με κάποιους κυβερνητικούς πράκτορες που τον επισκέπτονται στον χώρο της εργασίας του, γίνονται η αφορμή για να γνωρίσει τον Μορφέα, έναν μυστηριώδη άνδρα που ηγείται μιας παράξενης ομάδας.
Ο Μορφέας θα δώσει την δυνατότητα στον Νίο να γνωρίσει τι είναι το Μάτριξ, ένα ερώτημα που απασχολούσε τον νεαρό χάκερ από καιρό. Του εξηγεί λοιπόν, ότι η ζωή που ζούσε μέχρι τώρα δεν ήταν αληθινή και τον οδηγεί στον πραγματικό κόσμο, όπου ο χρόνος είναι 200 χρόνια μπροστά και η Γη έχει καταληφθεί από μηχανές τεχνητής νοημοσύνης. Οι μηχανές αυτές για να κρατούν τους υποδουλωμένους ανθρώπους ήσυχους προκειμένου να τους χρησιμοποιούν σαν πηγές ενέργειας, έχουν δημιουργήσει μια πλαστή πραγματικότητα του 20ού αιώνα, το Μάτριξ.
Ο Μορφέας και η ομάδα του, που είναι μερικοί από τους λιγοστούς ανθρώπους πάνω στην Γη που δεν έχουν υποκύψει στις μηχανές και ζουν στον πραγματικό κόσμο και όχι στον κόσμο του Μάτριξ, θεωρεί ότι ο Νίο είναι ο «Εκλεκτός», ένα άτομο με ιδιαίτερα προσόντα που μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους σε νίκη κατά των μηχανών...

Από καλλιτεχνικής άποψης το «Matrix» αποτελεί μια άρτια προσεγμένη παραγωγή, με σκηνές έντονου ρυθμού και καταιγιστικής δράσης, που πλαισιώνονται με ένα πλήθος οπτικών εφέ, που ήταν ότι καλύτερο και πιο προηγμένο υπήρχε στο χώρο μέχρι τότε που γυρίστηκε η ταινία. Μεταξύ των άλλων, εκπληκτικές είναι οι σκηνές κατά τις οποίες γίνεται χρήση ενός εφέ, ονομαζόμενου bullet time, όπου ο θεατής βλέπει μία σκηνή να εκτυλίσσεται σε αργή κίνηση ενώ η κάμερα μοιάζει να περιστρέφεται γύρω από το επίκεντρο της σκηνής με κανονική ταχύτητα.
Ακόμα η ταινία περιέχει στοιχεία, από τις ασιατικές ταινίες πολεμικών τεχνών με αξιέπαινη δουλειά στις χορογραφίες κατά την διάρκεια των μαχών, και τη διαφημιστική εικαστική αισθητική των βιντεοκλίπ.
Η φωτογραφία είναι πάρα πολύ καλή και έχει επιλεγεί, για τις σκηνές που διαδραματίζονται μέσα στο Μάτριξ, να επικρατεί ένα διακριτικό πράσινο χρώμα, ενώ υπάρχει έμφαση στο μπλε χρώμα για τις σκηνές που αφορούν τον πραγματικό κόσμο.
Τα ηχητικά εφέ της ταινίας επιμελήθηκε ο Don Davis, όσο για την δυναμική μουσική υπόκρουση, είναι κομμάτια από συγκροτήματα όπως οι Massive Attack, οι Rage Against the Machine, οι Propellerheads κ.ά.

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Νίο, ο Keanu Reeves, στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του, σε μια ερμηνεία που μπορεί να μην την χαρακτηρίζει κάτι το ιδιαίτερο αλλά όμως, η γοητεία του και το στυλ του φαίνονται ότι είναι αρκετά για να κερδίσει τις εντυπώσεις.
Εξαιρετική μπορεί να χαρακτηριστεί η ερμηνεία του Laurence Fishburne, στο ρόλο του Μορφέα. Ο Fishburne είναι καθηλωτικός με την ατάραχη, ανέκφραστη κι επιβλητική παρουσία του.
Στο ρόλο της Τρίνιτυ, της γυναίκας που ερωτεύεται τον Νίο, η Carrie-Anne Moss, τα πάει καλά και δίνει μια αξιοπρεπή ερμηνεία ανάμεσα σε ένα, ως επί το πλείστον, ανδροκρατούμενο καστ.
Πολύ καλές είναι και οι ερμηνείες των Hugo Weaving στο ρόλο του κυβερνητικού πράκτορα με την τεχνητή νοημοσύνη και του Joe Pantoliano, στο ρόλο του συντρόφου του Μορφέα, μέσα στον Ναβουχοδονόσορ.

Η ταινία ήταν μια συμπαραγωγή της Warner Bros και της Αυστραλιανής Village Roadshow Pictures. Όλες οι σκηνές εκτός από ελάχιστες γυρίστηκαν στο στούντιο της Fox στο Σύδνεϋ, αλλά και στους εξωτερικούς χώρους της πόλης. Οι σκηνοθέτες φρόντισαν να μην συμπεριλάβουν στα πλάνα τους αναγνωρίσιμα τοπία, προκειμένου να διατηρηθεί η αίσθηση μιας τυπικής αμερικανικής πόλης.
Το «Matrix» έκανε πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες των ΗΠΑ στις 31 Μαρτίου του 1999 και σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία παγκοσμίως.
Απέσπασε τέσσερα βραβεία Όσκαρ στις κατηγορίες Καλύτερου Ήχου, Ηχητικών εφέ, Οπτικών εφέ και Μοντάζ, και δύο βραβεία BAFTA.
Μετά από αυτή την επιτυχία ακολούθησαν δύο sequels, με τους ίδιους δημιουργούς και συντελεστές, αναμφίβολα κατώτερα του πρωτότυπου, μιας και κύριο μέλημά τους ήταν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των θεατών που ήθελαν να δουν ταινίες δράσης με εντυπωσιακά εφέ, χωρίς το σενάριο να εμπεριέχει κάτι το “ανατρεπτικό” και “μεγάλο”, όπως ήταν το σενάριο της πρώτης ταινίας της τριλογίας.
Οι δύο συνέχειες αυτές ήταν το «The Matrix: Reloaded» και το «The Matrix: Revolutions. Και οι δύο ταινίες κυκλοφόρησαν το 2003.